Niezależnie od tego, jak bardzo przedsiębiorstwo stara się zabezpieczyć pracowników, przestrzegać przepisów BHP i wyposaża pracowników w sprzęt, w każdej firmie może zdarzyć się wypadek. Wówczas pracodawca zgodnie z Kodeksem pracy ma obowiązek podjąć takie działania, które zapewnią pomoc poszkodowanym i wyeliminują dalsze zagrożenie. Czym jest wypadek w miejscu pracy?
Wypadek w pracy – definicja
Za wypadek w pracy uznaje się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które doprowadza do urazu lub śmierci i związane jest z wykonywaniem pracy. Muszą zatem zostać spełnione pewne kryteria, by zdarzenie zostało zaklasyfikowane jako wypadek w pracy:
- Zdarzenie musi wystąpić w czasie lub w związku z wykonywaniem pracy i poleceń służbowych,
- W związku z wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy bez wyraźnego polecenia,
- W drodze między siedzibą pracy a miejscem wykonywania obowiązków pracowniczych, kiedy to pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy.
Rodzaje wypadków przy pracy
Ustawodawca wyróżnia wypadki indywidualne i zbiorowe. W tym drugim przypadku chodzi o zdarzenia dotyczące co najmniej dwóch osób. Ponadto, uwzględniając rozmiar i wagę wypadków, wyróżnia się wypadek lekki, czyli dotyczący niewielkich uszkodzeń ciała (skręcenia, zwichnięcia, lekkie oparzenia czy złamania bez przemieszczeń) oraz wypadek ciężki, związany z poważnymi lub trwałymi uszkodzeniami ciała. Do tej kategorii zaliczają się takie urazy jak:
- Utrata wzroku, słuchu lub mowy
- Utrata zdolności rozrodczej
- Naruszenie podstawowych funkcji organizmu
- Nieuleczalne choroby
- Choroby psychiczne
- Trwałe lub istotne zniekształcenie czy zeszpecenie ciała
- Całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie
Ostatnią kategorią wypadków wyróżnianych ze względu na wagę i rozmiar są wypadki śmiertelne.
Śmiertelny wypadek w pracy
Wypadek śmiertelny w pracy to zgon pracownika w wyniku wypadku przy pracy. Dotyczy to też sytuacji, w której zgon następuje nie od razu, lecz w późniejszym okresie, ale nieprzekraczającym 6 miesięcy. Jednak nie każde śmiertelne zdarzenie w pracy będzie uznane za wypadek w miejscu pracy. Bywa, że złe samopoczucie czy zasłabnięcia w efekcie kończące się zgonem nie mają związku z wykonywaną pracą, a tym samym z czynnikami zewnętrznymi, a okazują się wynikać ze schorzeń samoistnych, czyli np. postępującej choroby układu krążenia. Wszystkie wypadki przy pracy obwarowane są konkretnymi procedurami, których pracodawca zobowiązany jest dopełnić. Co mówią przepisy o obowiązkach pracodawcy w takich sytuacjach?
Zgłoszenie wypadku przy pracy - obowiązki pracodawcy
Przede wszystkim pracodawca w obliczu takiego zdarzenia, jakim jest wypadek w miejscu pracy, zobowiązany jest do czynności eliminujących dalsze możliwe zagrożenia. Oznacza to, że powinien on zarządzić zatrzymanie wszelkich maszyn i urządzeń oraz wyłączyć zasilanie energii. Jednocześnie musi on zapewnić poszkodowanym potrzebną pierwszą pomoc. Dalsze obowiązki pracodawcy dotyczyć będą konieczności ustalenia przyczyn i okoliczności, w jakich doszło do wypadku oraz podjęcia odpowiednik kroków w celu zapobieżenia podobnym zdarzeniom w przyszłości. To pracodawca ponosi koszty związane z tymi procedurami i zmianami. W odniesieniu do ciężkich, śmiertelnych i zbiorowych wypadków pracodawca zobowiązany jest do powiadomienia właściwego Okręgowego Inspektora Pracy i prokuratora i grożą mu sankcje w przypadku niedopełnienia tego obowiązku. Na czym polega zgłoszenie wypadku w miejscu pracy?
Zgłoszenie wypadku przy pracy — procedura
Pracownik powinien informować pracodawcę o każdym zaistniałym wypadku lub zdarzeniu zdrowotnym. W sytuacji wypadku, jeśli jego stan nie pozwala na samodzielne poinformowanie przełożonego, świadek wypadku powinien to uczynić, podobnie jak postarać się udzielić pierwszej pomocy. Kiedy informacja dotrze do pracodawcy, ten niezwłocznie musi zgłosić ten fakt specjaliście lub inspektorowi BHP. Zgłoszenie może być wykonane bezpośrednio, telefonicznie lub mailowo, ale ważne jest, by w nim podać datę i godzinę wypadku, dane poszkodowanych, ich obrażenia, miejsce wypadku i opis zdarzenia. Należy takżę podać dane świadków oraz informację czy wezwano pogotowie ratunkowe. Od 2012 roku w Polsce obowiązuje tzw. karta wypadku, która stanowi dokument opisujący okoliczności wypadku, jego przyczyny i przebieg, a także konsekwencje wypadku. Sporządza ją podmiot ustalający okoliczności wypadku. Jest ona warunkiem uzyskania odszkodowania z ZUS lub towarzystwa ubezpieczeniowego.
Odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy
W związku z opłacanymi składkami społecznymi w ZUS, każdy pracownik uprawniony jest do wypłaty odszkodowania w wyniku wypadku lub choroby zawodowej. Za każdy procent stałego lub długo trwającego uszczerbku na zdrowiu wypłacana jest konkretna kwota. O stopniu uszczerbku na zdrowiu, jego związku z wypadkiem przy pracy, czy chorobą zawodową decyduje lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS. Dzieje się to po zakończeniu leczenia lub rehabilitacji. Wniosek o jednorazowe odszkodowanie składa poszkodowany, dołączając do niego kartę wypadku, dokumentację zatwierdzoną przez pracodawcę oraz druk OL-9 sporządzony przez lekarza z informacją, że leczenie lub rehabilitacja zostały już zakończone.
Takie jednorazowe odszkodowanie po wypadku stanowi wysokość 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Co ważne, przysługuje ono nie tylko pracownikom etatowym, ale też tym zatrudnionym na umowę zlecenie. W przypadku wypadku śmiertelnego w pracy to najbliższym osobom z rodziny ofiary przysługuje jednorazowe odszkodowanie z ZUS. Procedura składania wniosku do terenowego oddziału ZUS jest dla nich taka sama. Niezależnie od odszkodowania z ZUS, jeśli pracownik posiada odrębne ubezpieczenie na życie albo ubezpieczenie prywatne lub grupowe, ma prawo ubiegać się o odszkodowanie ze swojego towarzystwa ubezpieczeniowego.